საყოველთაო გაგებით თუ სტრატეგია არის ომის მოგების თეორია, ტაქტიკა არის ბრძოლის მოგების თეორია. ეს განმარტება სწორია, მაგრამ არასაკმარისი, ვინაიდან ტაქტიკა მოიცავს ისეთ საკითხებსაც, როგორიცაა ბრძოლის ტიპები (შეტევითი, თავდაცვითი ყველა მათი სახესხვაობით) აგრეთვე განსაკუთრებულ პირობებში მიმდინარე ბრძოლის სახეები (ვთქვათ ბრძოლა მთაში, ბრძოლა უდაბნოში, ბრძოლა ტყეში, ბუმბერაზთა შებრძოლება და ა.შ.), აგრეთვე ისეთ ტაქტიკურ ქმედებებს, როგორიცაა დაზვერვა, მიხდომა, რეიდი... საინტერესო პერიოდში სასურველია შევეხოთ ქართულ სახელმწიფოთა სამხედრო ტაქტიკის ყველა ელემენტს. თანაც უნდა გავითვალისწინოთ ის, რომ უცვლელი სტრატეგიის და ტექნოლოგიური დონის პირობებში ტაქტიკა მაინცადამაინც დიდ ცვლილებებს არ განიცდიდა იმის მიუხედავად, რომ ფარნავაზიდან ვახტანგ გორგასლამდე არცთუ მცირე დრომ გაიარა.

“ ბრძოლის ნებისმიერი სახე შეიცავს დიდ საფრთხეს როგორც მეთაურობისთვის, ასევე ჯარებისთვის.  მხოლოდ მტკიცე საბრძოლო ერთობა, დაფუძნებული ურყევ ურთიერთნდობაზე მეთაურიდან ბოლო ჯარისკაცამდე, ეხმარება მათ გადალახონ თანამედროვე ბრძოლის სწრაფად ცვლადი გარემოს ყველა მოულოდნელობა.”

  

    შეტევის ღერძის პერპენდიკულარულად გაწოლილი მდინარეები და სხვა წყლიანი თუ მშრალი ხაზობრივი დაბრკოლებები (ხეობები, კანიონები, ხევები, არხები და ა.შ.), წარმოადგენენ შეტევის შემაფერხებელ და დაცვის მოწყობის ხელშემწყობ ფაქტორებს. ისინი იძულებულს ხდიან შეტევაში მყოფს თავი მოუყაროს ძალებსა და საშუალებებს ცალკეულ მონაკვეთებზე, გამოიყენოს სპეციალური ტექნიკური საშუალებები, დააგდოს შეტევის ტემპი და გარკვეული პერიოდით დაარღვიოს საბრძოლო წყობის ერთიანობა.  საქართველოს მდინარეების ძირითადი ჩრდილოეთ-სამხრეთი მიმართულება კარგ საშუალებას აძლევს ქართულ შეიარაღებულ ძალებს მოაწყოს მდგრადი და კარგად ორგანიზებული თავდაცვა მოწინააღმდეგისშესაძლო დარტყმის მოსაგერიელებლად.  

   1944 წლის აგვისტოს ბოლოს დამარცხებულმა გერმანულმა ნაწილებმა დასტოვეს საფრანგეთი და მოკავშირეები მიუახლოვდნენ გარმანიის საზღვრებს.  ისინი დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ შობისთვის ომი დასრულდებოდა.  თუმცა, მათ იმედებს ცივი წყალი გადაესხა, როდესაც მიადგნენ გერმანელთა თავდაცვის ე.წ. “დასავლეთის კედელს” ( მოკავშირეების ტერმინით “ზიგფრიდის ხაზს”).  აღნიშნული ზღუდის ცენტრი გადიოდა უღრან და თითქმის გაუვალ ჰიურტგენის ტყის მასივში.  გერმანელთა თავდაცვას ხელმძღვანელობდა ფელდმარშალი ვალტერ მოდელი -  ტაქტიკური თავდაცვის დიდოსტატი.
    ჰიურტგენის ტყეში ბრძოლა იყო მე-2 მსოფლიო ომში წარმოებული ბრძოლებს შორის აშშ-ს შეიარაღებული ძალების ყველაზე მძიმე დამარცხება.  სამი თვის სასტიკ ბრძოლებში ამერიკელებმა დაკარგეს 33000-მდე მებრძოლი, მაგრამ ვერ მიაღწიეს სასურველ შედეგს ვერც ტაქტიკურ და ვერც ოპერატიულ დონეზე.

“ქალი პატიობს ყველაფერს უგულვებელყოფის გარდა”

ფრანგი პოეტი და დრამატურგი ალფრედ დე მიუსე

მსოფლიოში არ წყდება კამათი სამხედრო სამსახურში ქალის ადგილისა და ფუნქციების შესახებ.  მოკამათეების სპექტრი მოიცავს როგორც დაბეჯითებით მომხრეებს, ასევე კატეგორიულად მოწინააღმდეგეებს, აღტაცებულ ფემინისტებს და მოქირქილე ცინიკოსებს.…

საქმე ეხება ქალ – სამხედრო მოსამსახურეს და არა პარტიზანული რაზმის წევრს ან წინააღმდეგობის მებრძოლს, რომელთაც ყველასთვის კარგად ცნობილმა ერნესტო ჩე გევარამ თავისი წიგნის “პარტიზანული ომის” ფურცლებზე განსაკუთრებული ფუნქციაც კი გამოუყო აჯანყებულთა რაზმებში.  ერთია გარკვეული, თუნდაც ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში იარაღით ხელში იდეის გარშემო გაერთიანება და მეორე – ყოველდღიური მუშტრა და მკაცრად რეგულირებული ცხოვრების წესი.  პირველ შემთხვევაში ქალის მიერ იარაღის ხელში აღება ძირითადად მოტივირებულია საყვარელ მამაკაცთან ახლოს ყოფნით, შურისძიების სურვილით ან რომანტიულობისა და ავანტიურის მაცდური ხიბლით, მაშინ როცა რეგულარულ სამხედრო სამსახურში ქალის წასვლის მთავარი მამოძრავებელი ცხოვრების პირობების გაუმჯობესება, სტაბილური, მაღალი ხელფასი და სოციალური გარანტიებია.