ბრიტანელი სამხედრო თეორეტიკოსი ლიდელ ჰარტი

    ითვლება: სამხედრო საქმის არსი იმაშია, რომ მას საქმე იარაღთან აქვს. ეს რასაკვირველია ასეა, მაგრამ სამხედრო საქმის არსი ამით არ ამოიწურება. რას ნიშნავს სამხედროობა ამას იარაღზე მითითებით ვერ ამოწურავ. სხვა მახასიათებლებია საჭირო. ჩვეულებრივ სამხედროები საკუთარი საქმის სპეციფიკაზე ნაკლებად ფიქრობენ. ჯერ ერთი ამისათვის მათ ძალიან ცოტა თავისუფალი დრო აქვთ. ამას გარდა სამხედრო საქმე თავისი ბუნებით არ არის საკუთარ თავზე ფიქრისკენ განწყობილი. ამას გარდა სამხედრო საქმის არსს იმდენად იქიდან კი არ წვდებიან ხოლმე, თუ რას ნიშნავს ჯარისკაცად ყოფნა, არამედ ადამიანური ყოფიერების სხვა რომელიმე სფეროდან, პირველ ყოვლისა პოლიტიკიდან. თუმცა ასეთი წვდომის მაგალითები მაინც მოგვეპოვება. შორს რომ არ წავიდეთ შეგვიძლია დავით გურამიშვილი ავიღოთ, რომელიც გარდა პოეტობისა ოფიცერიც იყო (სამწუხაროდ არა ქართული არმიის). `დავითიანის~ ცნობილ ადგილას, სადაც იგი ადამიანური ყოფიერების თუ საქმიანობის ათ ტიპს ჩამოთვლის სამხედრო საქმეს ცალკე გამოჰყოფს და წერს:

  ხშირად, საბრძოლო მოქმედებათა დასრულების შემდეგ, როდესაც მსჯელობის საგანი ამ ქმედებათა შეფასება ხდება, ისმის კითხვა:რატომ დაიღუპა ჯარისკაცი? ზოგს ჯარისკაცის დაღუპვა ბუნებრივად მიაჩნია:ომია და ჯარისკაცი უნდა დაიღუპოს. ზოგს, ამდაგვარი ახსნა არ აკმაყოფილებს და მიაჩნია, რომ ასეთი რამ აუცილებელი არ არის, თუმცა შესაძლოა, რომ ჯარისკაცი დაიღუპოს. აღნიშნული კალამბური არ გახლავთ და ომის წარმოების მიმართ ორ სხვადასხვა მიდგომას, ორ სხვადასხვა ფილოსოფიას გამოხატავს. პირველის მიხედვით, ჯარისკაცი ომის მასალაა, რომელიც ომის დროს უნდა დაიხარჯოს. მეორის მიხედვით, ჯარისკაცი საბრძოლო ქმედებათა ცენტრალური ფიგურაა, რომლის წარმატება (საბრძოლო ამოცანის შესრულება) მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს საბოლოო შედეგს. სხვათაშორის, ამ მიდგომის უკან დგას არა იმდენად ჰუმანიზმი, რამდენადაც ცივი, პრაგმატული გათვლა:პირველი, დაღუპული ჯარისკაცი ამოცანას ვერ ასრულებს და მეორე, დაღუპულთა მნიშვნელოვანმა რაოდენობამ შესაძლოა პოლიტიკური სირთულეები შექმნას და პოლიტელიტისთვის ომის წარმოება პრაქტიკულად შეუძლებელი გახადოს. სხვა საქმეა, რომ საბრძოლო ამოცანის შესრულება სიცოცხლის მაღალი რისკის შემცველია და უმეტესად შეგნებულ თავგანწირვას გულისხმობს.

კარლ გუსტავ მანერჰაიმის ბიულეტინი ჯარის მიმართ

"ფინეთის დიდებული არმიის ჯარისკაცებო!

ჩვენს სამშობლოსა და საბჭოთა რუსეთს შორის სასტიკი შეთანხმება დაიდო. ამ შეთანხმების მიხედვით, საბჭოთა კავშირს გადაეცა თითქმის ყვალა ბრძოლის ველი, სადაც თქვენ სისხლი დაღვარეთ იმის დასაცავად, რაც თქვენთვის წმინდა და ძვირფასი იყო.