რეზიუმე 

თეორიაში, სამხედრო და პოლიტიკური საფრთხეების განსაზღვრისას ერთ-ერთ მთავარ საკითხად მიჩნეულია მეზობელი ქვეყნების საერთაშორისო კონფლიქტებში მონაწილეობა ან/და მათ ტერიტორიაზე შიდა კონფლიქტების ან სხვა ფორმის სამხედრო-პოლიტიკური (სამხედრო) არასტაბილობა. აღნიშნულს მივყავართ კავკასიაში კონფლიქტების ჩამონათვალთან, რომლის რიცხვს მთიანი ყარაბახის კონფლიქტიც მიეკუთვნება. ამიტომ, საინტერესოა და ამასთანავე აქტუალურიც, მთიანი ყარაბახის კონფლიქტის გაღვივებამ რა საფრთხეები შეუძლია შეუქმნას საქართველოს?

საკითხის შესწავლისათვის შემოვიფარგლეთ სომხეთისა და აზერბაიჯანის დოქტრინალური დოკუმენტების შედარებითი ანალიზით. შევეხეთ იმ საკითხებს, რომლებიც გულისხმობენ ურთიერტდამოკიდებულებით ან დამოუკიდებლად ჩვენთვის საფრთხეების წარმოქმნის შესაძლებლობას. კვლევის შედეგად გამოვლინდა შემდეგი საფრთხეები:

ჩვენი ეპოქის საერთაშორისო პოლიტიკის დამახასიათებელი თავისებურებაა:

•    ცივი ომის დასასრული,
•    გლობალური ტრანსფორმაციები.

ცივი ომის გეოპოლიტიკური არქიტექტურა, რომელიც ეფუძნებოდა ორი ზესახელმწიფოს დაპირისპირებაზე დამყარებულ წონასწორობას, დასრულდა. Aუცილებელია ახალი გეოპოლიტიკური წესრიგის დამყარება. ცივი ომის შემდგომი პერიოდი არის ამერიკის გეოპოლიტიკური ლიდერობის ეპოქა. ორი იდეოლოგიური ბლოკის დაპირისპირების ადგილს იკავებს “ატლანტიკისა” და “ევრაზიის” დაპირისპირება. ისინი გეოგრაფიული და ცივილიზაციური ცნებებია. ეს ქმნის ახალ გეოპოლიტიკურ სიტუაციას და, შესაბამისად, ახალ მსოფლიო წესრიგის აგების აუცილებლობას, რომლის ნიშნები უნდა იყოს პოლიტიკური სტაბილურობა, ეკონომიკური განვითარების მდგრადობა.

I 1990-91 წწ.
XX საუკუნის ოთხმოციან წლებში საქართველოში დაიწყო ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა, რომლის მასშტაბები დღითიდღე იზრდებოდა და სულ უფრო და უფრო ორგანიზებულ და საყოველთაო-სახალხო ხასიათს იღებდა. ამ მოძრაობის საჯაროდ გაცხადებული მიზნები იყო ქვეყნის გამოხსნა საბჭოთა იმპერიის კოლონიალური მარწუხებიდან და სრული დამოუკიდებლობის მოპოვება; საბჭოური სოციალურ-პოლიტიკური სისტემის დემონტაჟი და დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობა; ევროატლანტიკურ სამყაროში საქართველოს თანმიმდევრული ინტეგრირება.

ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა წარმოადგენდა არა რაღაც მონოლითურ, ჰომოგენურ წარმონაქმნს, არამედ საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ორგანიზაციების მზარდ ჭრელ სპექტრს, რაც თავისთავად სავსებით ნორმალური მოვლენაა. მაგრამ საგანგაშო ის იყო, რომ მის შიგნით იმთავითვე დაიწყო გაშმაგებული კონფრონტაცია სხვადასხვა ძალებს შორის, რაც დროთა განმავლობაში ღრმავდებოდა და სულ უფრო დესტრუქციულ ხასიათს იღებდა. აღნიშნული პროცესი განპირობებული იყო როგორც სუბიექტური, ასევე ობიექტური ფაქტორებით, კერძოდ, როგორც მოძრაობის ლიდერების პიროვნული მოტივებით, ასევე საბჭოთა უშიშროების კომიტეტის ძირგამომთხრელი მუშაობით. ამ მომენტზე იმიტომ ვამახვილებ ყურადღებას, რომ შემდგომ იგი საბედისწერო მნიშვნელობის მქონე აღმოჩნდება საქართველოსთვის.